Foto: Franséisch Krichsgefaangener. © Bundesarchiv, Bild 1011-055-1592-05A / Weber, Robert / CC-BY-SA 3.0.
Rettung vu franséische Krichsgefaangenen
De Pierre Schon an seng Frënn aus der Resistenz hu vill franséische Krichsgefaangener gehollef, déi aus däitscher Gefaangenschaft geflücht waren. Si hunn se fir d’éischt a sécher Stoppen am Bësch bruecht, hinnen nei Identitéite ginn, a se dunn iwwer d’Grenz vu Lëtzebuerg a Richtung Belsch bruecht. Vun do aus si se dann zeréck a Frankräich komm. D’Belsch – besonnesch d’Ardennen – stoung net esou ënner strenger Kontroll vun den Nazie wéi Lëtzebuerg, an et gouf do méi Méiglechkeete fir sech ze verstoppen.
No der Kapitulatioun vu Frankräich am Joer 1940 goufe bal 1,8 Millioune franséisch Zaldote gefaange geholl a vill a Lager queer duerch Däitschland geschéckt. Eng grouss Zuel franséischer Krichsgefaangener gouf an Aarbechtscommandoen a klengen Dierfer no bei der Lëtzebuerger Grenz placéiert. Dës goufen heiansdo liicht bewaacht, wat Fluchtversich méi méiglech gemaach huet, besonnesch mat Hëllef vun de Lokalen a vun der Resistenz.
Stalag XII-D – Tréier louch just 15–20 km vun der Lëtzebuerger Ostgrenz ewech. Et war eng wichteg Plaz, wou sech vill Weeër gekräizt hu fir Krichsgefaangener vun der Westfront, besonnesch an de fréien Deeg vum Krich. Well d’Lager no bei Lëtzebuerg louch, war dëst Lager realistesch geégnet fir Fluchtversich ze maachen, virun allem wann d’Krichsgefaangener baussent dem Haaptlager agesat goufen – op Bauerenhäff, a Fabricken oder bei Eisebunnsaarbechten. Dëst huet hinnen d’Méiglechkeet ginn, d’Grenz ze Fouss oder mam Zuch ze erreechen. Et gëtt geschat, datt ongeféier 70.000 franséisch Krichsgefaangener aus däitscher Gefaangenschaft entkomm sinn.
Vun 1941 bis 1944 gouf et e stännege Stroum vun franséische Krichsgefaangenen, déi fortgelaf waren an duerch d’Hänn vun der LPL zu Klierf wéi och anere Resistenzbeweegungen zu Lëtzebuerg gaange sinn.
Nodeems d’Gestapo de Befehl géint de Pierre erausginn hat, hie festzehuelen, an hien am Abrëll 1943 aus Lëtzebuerg geflücht war, huet hien op der belscher Säit vun der Grenz geschafft. Do huet hien d’Krichsgefaangener an de Reseau vu Verstoppchesplazen op engem Bauerenhaff gefouert, déi haaptsächlech vum Jean Boever zu Marloie geleet goufen. Vu do kruten si Liewensmëttelen, nei Pabeieren a goufen entweder un d’franséisch Resistenz iwwerginn, hunn ënner hirer neier Identitéit Aarbecht fonnt oder hunn als Fräiheetskämpfer am Maquis matgemaach.
Allerdéngs, wéi säi Frënd a Passeur Ernest Delosch denoncéiert an am Juli 1943 verhaft gouf, an duerno am Februar 1944 higeriicht gouf, war de Pierre bei verschiddene Geleeënheete gezwongen, erëm d’Grenz zeréck op Lëtzebuerg ze iwwerschreiden, fir franséisch Gefaangener a Lëtzebuerger Zwangsrekrutéierten op der Flucht op der Fluchroute an d’ Belsch ze begleeden – an dat bei engem nach méi grousse perséinleche Risiko.
Alliéiert Aviateuren an de Süde vu Frankräich bréngen
Et gëtt gesot, datt de Pierre Schon alliéiert Piloten an de Süde vu Frankräich begleet huet, wou hien se u lokal Resistenzler iwwerliwwert huet. Vun do aus huet d’lokal Resistenz organiséiert, datt d’Piloten iwwer d’Grenz an Spuenie bruecht goufen, entweder op dat vu Groussbritannie kontrolléiert Gibraltar oder an dat neutral Portugal, fir hir schliisslech Heemrees no England. Fléissend op Franséisch, mat gutt Kenntnisser an Englesch a mat Erfarung am Reesen ënner falschen Identitéiten, huet de Pierre warscheinlech dës Missioun a Koordinatioun mat dem Service Zéro duerchgefouert, deen an der Belsch aktiv war.
Géint 1941 hat de Service Zéro geheim Kuréierlinnen iwwer d’Belsch a Frankräich opgebaut. Ursprénglech goufen dës Routë benotzt, fir Noriichten a Geheimrapporten op London ze bréngen, mee si goufe géint Ufank 1943 ugeluecht, fir alliéiert Piloten a Flüchtlingen ze hëllefen. Den Augustin Roblain, e Radiooperateur, deen an den Ardenne fir Zéro aktiv war, huet de Jules Dominique mam Chef vum Zéro-Reseau bekannt gemaach, a si hunn zënter 1942 stänneg Kontakt gehalen. Och féierend Membere vun der LPL zu Bréissel waren am Kontakt mat der Beweegung, dorënner den Alphonse Rodesch an de Ferdinand Fischbach.
Wärend dem Fligerpersonal hirer Rees hunn de Pierre an d’Leit, fir déi hie responsabel war, Ënnerstëtzung vun der franséischer Resistenz kritt, déi sécher Plazen ugebueden huet, zum Beispill zu Paräis an zu Lyon, wichteg Unhaltspunkten op der Zuchstreck vum Norden aus Richtung Bréissel an de Süden.
No dem Krich, wärend der Familljenvakanz a Frankräich, huet de Pierre heiansdo d’Résistenzleader nees getraff, déi deemools zu Draguignan gewunnt hunn, fir bei engem Iessen a Gespréicher emotional Wieder ze échangéieren. An den 1960er Joren huet hie souguer e Stéck Land zu Draguignan bei enger ëffentlecher Stee kaaft, wat seng Verbonnenheet mat där Regioun gewisen huet.
D’franséisch Resistenz begleeden
D’F.F.I. (Forces Françaises de l’Intérieur) gouf 1944 gegrënnt, duerch d’Zesummeféierung vu verschiddene franséische Resistenzgruppen ënner engem eenzege Kommando. Dës Eenheet gouf vum General Charles de Gaulle organiséiert. Am Joer 1944, virun an nom D-Day, huet d’eenheetlech franséisch Resistenz, d’F.F.I., eng grouss Zuel vu Sabotageaktiounen duerchgefouert, dorënner d’Entgleisung a Sprenge vun Zich iwwer ganz Frankräich. Dës Aktioune goufen am Kader vum Operatiounsplang „Plan Vert“ koordinéiert, deen dozou geduecht war, déi däitsch Logistik an d’Verstäerkungen op dem Wee no Normandie ze stéieren. Dës Efforte waren entscheedend fir de Succès vun der Invasioun a goufen dacks mat dem Alliéierte Kommando an Zesummenaarbecht mam britteschen SOE (Special Operations Executive) an dem US-OSS (Office of Strategic Services) duerchgefouert, dem Virleefer vun der aktueller CIA.
Am Summer 1944, wéi d’Alliéiert Truppen iwwer Frankräich virugefuer sinn, huet de Pierre Schon d’Membere vun der franséischer Resistenz begleet, fir zwee Zich an der Géigend vu Metz an der Regioun Lorraine entgleisen ze loossen, fir d’däitsch Versuergung un der Front ze stéieren. Hien hat schonn duerch seng Efforte fir geflücht franséisch Krichsgefaangener ze hëllefen, Kontakt mat der F.F.I. hiergestallt. No dem Krich huet de Pierre seng franséisch Resistenzfrënn erëm getraff a si hunn erëm doriwwer geschwat, wéi ee grousse Kaméidi d’Zich gemaach hunn, wéi si entgleist sinn, a wéi dobäi och nach de regionale SS-Kommandant aus der Haut gefuer ass. Et ass ouni Zweiwel, datt dës Aktioune gutt mat dem Kommando vun den Alliéierten an der Resistenz koordinéiert waren.
Mat der FFI zesumme schaffe fir Krichsgefaangener zréck an hier Heemecht ze bréngen
No dem Krich war de Pierre Schon aktiv a verschiddene Flüchtlingshëllefsaktiounen an an der Réckféierung vu Persounen, souwuel am militäresche wéi och am ziville Beräich. Hien huet zesumme mat der F.F.I. geschafft, fir franséisch Krichsgefaangener ze hëllefen, déi aus ganz Europa zeréckkoumen an op hirem Wee zréck a Frankräich duerch Lëtzebuerg gaange sinn.
Rees op Plagen an der Normandie
Den 3. Juli 1947 krut de Pierre e Bréif vum franséischen Innenminister, deen d’Dankbarkeet vun der franséischer Regierung fir déi Hëllef ausgedréckt huet, déi hien de franséische Krichsgefaangene ginn hat, déi aus Däitschland entkomm waren. Hien ass mat der Médaille de la reconnaissance française (Medail vun der franséischer Unerkennung) ausgezeechent ginn. Dës Medail gouf fir Aktioune vu Courage a Risikobereetschaft wärend dem Krich verleeënt, dorënner d’Ënnerstëtzung vun de Flüchtlingen an d’Betreiung vun der Resistenz.
Kuerz drop gouf an der Normandie eng Zeremonie op der Plaz vun den D-Day Landungen ofgehale fir d’Efforte vun de Resistenzler ze feieren an hinne verschidde Medailen ze iwwerreechen. De Pierre ass mam Reesbus op déi laang Rees gaangen, zesumme mat anere Lëtzebuerger, déi och ausgezeechent gi waren. Hien war ouni Zweiwel houfreg, datt säi Bäitrag a seng Bereetschaft unerkannt gi sinn.
Wéi hien op der Plage stoung, mussen seng Gedanke bei den Alliéierten Truppe gewiescht sinn, déi just e puer Joer virdrun op där selwechter Plage ënner schwéieren däitsche Geschütz- a Maschinnegeschossfeier gelant sinn, an och u säi klenge Bäitrag vun deemools geduecht hunn, wéi hien dofir geschafft huet, d’däitsch Krichsefforten honnert Kilometer wäit an de belschen Ardennen ze ënnergruewen.
